26.11.2021  01:42

Խարիզմատիկ դերասանուհի ասելով հաճախ թյուրըմբռնողաբար հասկանում են լոկ ներքին կտրուկությունն ու ամուր բնավորությունը: Բայց դերարվեստի կարևոր նրբություններից մեկը խառնվածքում գերակա հատկության հակառակ կողմը ընդունելի կերպով ներկայացնել կարենալն է: Այս պարագայում՝ կամային բնավորության հետ մեկտեղ խոցելի կետերը հմտորեն զգայելի դարձնելը: Այնպես, ինչպես դա անում է մեր զրուցակից Տատթևիկ Մելքոնյանը:

ԱՐՎԵՍՏՈւՄ ԱԶԱՏՈւԹՅՈւՆԸ ԿԵՆՍԱԿԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈւԹՅՈւՆ Է

Մարտիրոսյան Տիգրան - Քո դերակատարումներում ակնառու է գործողությունների ազատությունը: Բեմական ինքնազգղմըացողության ի՞նչ հանգամանքով կբացատրես այս հանգամանքը:

Տաթևիկ Մելքոնյան -  Ես մի գաղտնիք, կամ հնար ունեմ. երբեք դեր չեմ խաղում: Դերի հետ եմ խաղում: Կոնֆլիկտային երկխոսության մեջ եմ մտնում նրա հետ: Ամեն անգամ այդ զրույցը տաբեր է լինում: Մինչև հիմա չեմ հասկանում՝ ինչ ասել է կերպարի մեջ մտնելը, որովհետև դրա մեջ մի փոքր ստի գործոն եմ տեսնում: Դա է պատճառը, որ նախընտրում եմ դերին անուղղակիորեն՝ կողքից նայել, ինչն ինձ լիակատար ազատություն է տալիս:

Մ.Տ. - Հնարավոր է արդյոք՝ մեծ աշխարհում ապրած լինելու, այնտեղի հոգեկան միջավայրով նաև հոգեֆիզիկական որակներդ ձևավորելու գործոնով պայմանավորված լինի:

Տ.Մ. - Շատ հնարավոր է, թեպետ միայն դա չէ պատճառը: Ծնված օրվանից ապրել եմ ստեղծագործողների ազատամիտ միջավայրում: Հայրս նկարիչ էր, և մշտապես շփվել եմ քանդակագործների ու դերասանների հետ: Միշտ փորփրում էի Միքելանջելոյի, Լեոնարդո դա Վինչիի, Տիցիանի, Ռեմբրանտի, Ռուբենսի և այլ հանճարների մասին հորս գրքերը: Առհասարակ կարծում եմ, որ ստեղծագործող մարդու համար ազատությունը պարտադիր պայման է:

Մ.Տ. - Իսկ զգայական փորձառությունն ինչ դերակատարում ունի քեզ համար առաջադրվող հանգամանքների իրացման գործում:

Տ.Մ. – Իհարկե, պաշար ունենալ պետք է, բայց միայն կյանքի փորձը բավարար չէ: Ինձ թվում է, որ նաև դու պետք է այն գեղարվեստորեն վերուլծելու և մատուցելու կարողություն ունենաս: Կյանքի փորձն ուղղակի բեմ բերելը կլինի մակերեսային, անհետաքրքիր ու գռեհիկ: Կարևորը  դրան գեղարվեստական լուծում տալն է, ինչը կարող է հիմնված լինել քո ինտելեկտի ու ճաշակի վրա:

Դերասանությունը կանացի աշխարհընկալում թելադրող մասնագիտություն է:

Մ.Տ. - Ուժեղ կամ խարիզմատիկ կնոջ ներաշխարհում քչփորելիս ոգևորիչ նկատումներից հետո քո՞, թե կերպարի հիասթափություններն են գերակշռում(որովհետև բեմական խարիզմա ունես):

Տ.Մ. - Վստահաբար կերպարի, որովհետև իմ հիասթափությունները կարող են մարդկանց բոլորովին չհուզել: Դրանք իմ անձնական խնդիրներն են, իմ ‹‹փոքրիկ ողբերգությունները››, որոնք ոչ մեկի վրա կարող են և չազդել: Ավելի հետաքրքիր է կերպարի թեկուզև այդպիսի հոգեվիճակները մինչև արմատը փորփրելը, քան թե ինքնաներկայացումը, որն ի վերջո ձանձրալի միանմանության է հանգեցնելու:

Մ.Տ. - Հարցի սադրիչ կողմի ավելի հեռուները գնանք: Այդօրինակ կնոջ կերպարի հոգեկան առանձնահատկությունները որքանով են նման և տարբեր կամ էլ հեռու և մոտիկ տղամարդկությունից զուրկ արական կերպարին:

Տ.Մ. - Նեղ մասնագիտական կողմից հարցին եթե մոտենամ, պետք է ասեմ, որ դերասանությունն, ամեն դեպքում, կանացի էմոցիոնալ կողմեր է պահանջում: Խոսքը սեռահոգեկան կողմնորոշման ու փոխարկման մասին չէ: Ռեժիսուրան, օրինակ՝ պահանջում է տղամարդու բռունցք. կամք մտածողություն և այլն: Ես դա իմ մաշկի վրա զգացել եմ: Բեմադրելիս այլ կերպ եմ մոտենում նյութին, խաղալիս՝ լրիվ այլ: Այդուհանդերձ, նշածդ նմանություններն ավելի քիչ են, քան տարբերությունները: Անգամ տղամարդկային և կանացի արժանապատվություններնում են տարբերությունները գերակշռում:

Տղամարդու արարքի պատճառական բացահայտումը իմ փոքրիկ հաղթանակն է:

Մ.Տ.- Մի փոքր էլ սադրենք և վերջ: Իբրև կին բեմադրիչ-դերասան-ռեժիսոր առավել դյուրին է արակա՞ն, թե՞ իգական սեռի կերպարավորողներից ցանկացածդ կերպարը ստանալը:

Տ.Մ.- Իհարկե դերակատարից, նրա պաշարից է կախված, բայց միևնույն է՝ ավելի հետաքրքիր է տղամարդու հետ աշխատելը, նրա ներաշխարհը հետազոտելն ու հասկանալը, թե ինչու՞ այդ պահին հենց այդպես կվարվեր կամ ոչ /միտքը անորոշ է/: Իմ փոքրիկ հաղթանականերն եմ համարում այդ պատճառական բացահայտումները, որովհետև իրենց ինչ-որ քողարկված որակն եմ ‹‹յուրացրել››: Իսկ կանացի թեմաները շատ ավելի հեշտ ու պարզ են:

Մ.Տ. - Դեռևս քո իսկ բեմադրած ներկայացման մեջ չես խաղում, ո՞րն է պատճառը: Կողմնակի աչքի տեսողությունը գրեթե զրոյացնելու մտավախությու՞նը:

Տ.Մ. - Այո: Զարուհի Անտոնյանի հետ փորձում էինք Ցվետաևայի ստեղծագործությունը բեմավորել և միաժամանակ խաղալ այդ ներկայացման մեջ: Մի քանի ընթերցումներից հետո հասկացա, որ համատեղումն ինձ համար անհաղթահարելի մարտահրավեր է: Ինչպես ասացի, ես պետք է կերպարին կողքից տեսնեմ, իսկ բեմադրելիս ես դերասանուհի Տաթև Մելքոնյանին կողքից դիտել դեռևս չեմ կարողանում: Չգիտեմ, հետաքրքիր էլ չէ ինքս ինձ խնդիր տալը. արհեստական է դառնում ստեղծագործական ընթացքը…

Կանայք հիմնականում իրենց չարածների համար են զղջում

Մ.Տ. - Հարցազրույցներիցդ մեկում խոսում էիր մեծամիտ հիմարության մասին: ‹‹Գարդենիա››, ‹‹Երեք քույր››, ‹‹Ով է վախենում Վիրջինիա Վուլֆից›› ներկայացումներում ներկայացրածդ կերպարներից ո՞ր մեկն էր իր վարքագծում ավելի մերձ նշածդ այն անմտությանն առհասարակ: Եվ այդ համատեքստում ինչ հակասությունների ունեիր կերպարի հետ այն անձնավորելիս:

Տ.Մ. - Կերպարն ուսումնասիրելիս, իհարկե, անընդունելի հակասություններ էլ են պատահում, ուղղակի, եթե դրանցից որևէ մեկը մեծամիտ հիմարություն որակեմ, ինձ թվում է կխտացնեմ գույները: Օրինակ՝ քմահաճույք, երևի թե միայն Մարթան է ունեցել, բայց ոչ մեծամիտ հիմարություն, այլ երախայի մասին գաղտնիքը պատմելով՝ անզգույշ քայլ է իրեն թույլ տվել, ինչից էլ սկսվեց այդ ամբողջ գիշերային վատ պատմությունը: Օլգայի մեջ միամտություն կա՝ իրերն ու դրությունը ճիշտ չգնահատելու հարցում: Դե գիտես կանայք հիմնականում իրենց չարածների համար են զղջում… Գարդենիայում ծնողի սխալի ճակատագրական հետևանքներն են, և սերունդների այդ կնճռոտ հարաբերություններում էլ դժվար է մեծամիտ հիմարություն որսալը:

Մ.Տ. – Երբևէ մտածե՞լ ես ռեժիսորիդ որպես դերասան բեմադրությանդ մեջ ներառելու մասին: Դերերով փոխատեղվելը հոգեվիճակային խոչընդո՞տ, թե՞ խթան կլինի:

Տ.Մ. - Գաղափար չունեմ, թե այդ փոխատեղման արդյունքը կամ հետևանքն ինչ կլինի, բայց մտածել եմ Նարին Գրիգորյանի մասին: Ես խաղացել եմ նրա բեմավորած ներկայացման մեջ, սակայն դեռ առիթ չի եղել իրեն, որպես դերասանուհի ընդգրկել իմ ռեժիսորական աշխատանքում, որովհետև մտածում կամ էլ երազում ես մի բան՝ կյանքի հանգմանքներն իրենց ռիթմն ու տրամաբանությունն են թելադրում: Ու հիմա մտաբերեցի, որ ռեժիսորական փորձառություն ունեցող Միկա Վաթինյանը իմ բեմադրած ներկայացման մեջ խաղացել է, և ինձ համար միշտ հետաքրքիր է եղել իր որևէ բեմադրական աշխատանքում, որպես դերասանուհի ներգրավված լինելը:

Մ.Տ. - Եվ որպես ամփոփում՝ ըստ քեզ մեր թատերական դաշտում այսօր ին՞չ մոդելի՝ ժանրի, ոճի ու ձևի համակցության թատրոն է պակասում, որը հնարավորության դեպքում անմիջապես կստեղծեիր:

Տ.Մ. – Հոգեբանական թատրոնը: Հիմա ավելի շատ գնում ենք դեպի շարժման թատրոնը: Չէի ասի, թե դա վատ է: Յուրաքանչյուր զարգացում լավ է, նույնիսկ ռեգրեսն է ինչ որ առումով լավ, որովհետև այն կարող է որպես ցատկահարթակ ծառայել: Այս ամենով հանդերձ, ինձ համար ներկայիս ներկայացումներում պակասում է ‹‹տնային աշխատանքի›› վերլուծական պրպտումից, հետևաբար նաև խորությունից եկող հոգեբանական գործոնի ամբողջականությունը: Դա միայն բեմադրիչ-ռեժիսորի խնդիրը չէ, ի վերջո դերասանն էլ իր վրա շատ, անասելի շատ պետք է աշխատի…