Մարդիկ յաճախ խնդրում են գրողներին, որպէսզի իրենց կեանքը գրքի վերածեն, ասում են, որ գրել չեն կարող, իսկ նրանց կեանքը իսկական գիրք մըն է։ Ֆրանսիացի թատերագիրներ Մատթէօ Տելապորտն (Matthieu Delaporte) ու Ալեքսանտր տէ լա Փաթելիերը (Alexsandre de la Patellierre) վերջերս գրեցին նոր պիէս, ռոմանդիկ քոմետիա, թէ ինչպէս գրել սեփական կեանքի մասին։ Նրանք միասին են գրում։ Տարիներ առաջ գրեցին «Անուն» պիէսը, որի հիման վրայ գրուեց նաեւ սցենար ֆիլմի համար եւ 2012-ին նկարահանուեց ֆիլմ «Անուն»։ Գերագոյն հաճոյք է պատճառում այդ ֆիլմը, ինչպէս միշտ, երբ դիտում ես ֆրանսիական կինօն, որը կենտրոնանում է հազիւ նշմարուող կիսատօների վրայ։ Անսահման հումորի վրայ, որը թոյլ չի տալիս իջեցնել խաղը մելոտրամի եւ արցունք առաջացնել, քանզի ծիծաղ առաջացնելը անտարակոյս աւելի մեծ տաղանդ է պահանջում։ Մինչ ֆիլմը ապրում է արդէն իր անձեռնմխելի կինօկեանքով, շուրջ 30 երկրներում սկսեցին բեմադրել եւ թատրոնում խաղալ «Անուն» պիէսը. Իսպանիայում, Գերմանիայում, Մեքսիկայում, նոյն Փարիզում, Ռուսաստանում…
Հայաստանն էլ զերծ չմնաց «Անուն»-ից։ Միակ թատրոնը, որ ընդունակ է խօսել հանդիսատեսի հետ հումորի լեզուով,- դա Հենրիկ Մալեանի անուան կինօդերասանի թատրոնն է, որտեղ նման բեմադրութիւններն իրականացնում է թատրոնի գեղարուեստական ղեկավար Նարինէ Մալեանը։ Սեպտեմբերին կայացաւ ներկայացման առաջնախաղը։ Բեմադրութեան հեղինակ եւ երաժշտական ձեւաւորողը Նարինէ Մալեանն էր, իսկ բեմանկարիչը Անդրանիկ Յարութիւնեանը։
Դերերում հանդէս եկան Սամուէլ Թոփալեանը, Հայկ Սարգսեանը, Կարէն Խաչատրեանը, Քրիստինա Յովակիմեանը եւ Աստղիկ Աբաջեանը։ Թատրոնը կինօ չէ, որտեղ դու տեսնում ես այն, ինչ քեզ ցոյց է տալիս ռեժիսորը օպերատորի (քամերամանի) միջոցով… Թատրոնում քամերայի փոխարէն դերասանի վրայ նայում եւ շնչում է հանդիսատեսը… եւ նա պիտի գտնի բեմի վրայ ինքնիրեն, իր պատմութիւնը, իր մեղքերն ու թերութիւնները եւ իր պաշտպանութիւնը։ Ինչպէս նաեւ իր սէրն ու այդ սիրոյ արդարացումը։
Եւ այսպէս մի երեկոյ ընթրիքի են հաւաքւում 5 վաղեմի ընկերներ Փիեռի տանը, ուր հիւր են գալիս Վենսանն ու Աննան եւ Կլոդը։ Փիեռի կինը՝ Էլիզաբեթը շարունակ գնում է խոհանոց կամ գալիս է խոհանոցից։ Վենսանն ու Աննան երեխայի են սպասում եւ Վենսանը յայտարարում է, որ տղայի անունը դնելու են Ատոլֆ։ Երբ միւսները զայրանում են, նա պարզաբանում է, որ այն գրուելու է ոչ թէ Adolf, ինչպէս Հիտլերի անունը, այլ Adolph, ինչպէս գրւում է Պենժամեն Կոնստանի (1845-1902) վէպի երիտասարդը, որը դարձաւ ֆրանսիական գրականութեան ամենառոմանթիկ հերոսը։
-Իմ Ատոլպփը առաջինն էր։
-Հա, բայց նա ծնուելու է երկրորդ Ատոլֆից յետոյ։
Այս վիճաբանութիւնն է գնում ընթրիքի սեղանի շուրջ։ Ինչպէ՞ս Վենսանը չի հասկանում, որ Հիտլերի անունը այլեւս անբարոյական է։ Այս անունը մարդկութեան դէմ գործած յանցանքի խորհրդանիշ է։ Չի՛ կարելի երեխային դնել այդ անունը։ Դա կամ յիմարութիւն է կամ սադրանք։ Բայց Վենսանը անունների մի մեծ ցուցակ է բերում, որոնց կրողները պղծել են դրանք. Ստալինի անունը, Պոլ Պոտի եւ այլն… Սակայն քայլ առ քայլ խօսքը խօսք է բացում եւ ընկերները սկսում են փորփրել անցեալն ու ներկան եւ բացայայտումներ անել։ Վերջապէս հասնում են Կլոդի գաղտնիքին, որին բոլորը մինչ այդ համասեռամոլի տեղ էին դնում։ Պարզւում է, որ Կլոդը կին է սիրում եւ այդ կինը իրենից 26 տարով մեծ է եւ… դա Վենսանի ու Էլիզաբեթի մայրն է։
Այստեղ պիտի անդրադառնամ Սամուէլ Թոփալեանի աննկարագրելի խաղին, երբ նա պատմում է, թէ ինչպէս նա (այսինքն Կլոդը) այդ կնոջ այրիանալուց յետոյ սիրահարուեց նրան եւ մի օր կինը նրան ասաց. «Ես քեզ ուզում եմ»։ Այդ մենախօսութիւնը պարզապէս կախարդեց դահլիճը, եւ երբ Էլիզաբեթը (Քրիստինա Յովակիմեանը) արտասանեց վերջում ի՛ր մենախօսութիւնը, ապա կարելի էր նրա մէջ տեսնել իր մօր անցեալը, երբ նրա կեանքն էլ սահմանափակուած էր խոհանոցի եւ մանկասենեակի միջեւ եւ ահա երբ երեխաները մեծացան եւ իրենց ընտանիքները կազմեցին, մայրը կրկին ինքնիրեն կին զգաց եւ ասաց «Ուզում եմ» …
Այսպիսով միւս բոլոր շօշափելիք նիւթերի հետ մէկտեղ կինը, տարեց կինը գտաւ այս բեմադրութեան մէջ նաեւ իրեն վերաբերող նիւթը։ Մայրը բեմում չյայտնուեց, բայց քանի-քանի… մայրեր նստած էին դահլիճում եւ տեսան, որ մայրութեան ուղին չի տանում միայն դէպի մեծ մայր դառնալու հանգրուանը։ Ժամանակակից աշխարհում կեանքի երկարացման միտում է նկատւում, նաեւ կնոջ դերի ուժեղացում։ Նոյնիսկ ասում են, որ 2004-ից սկսուել է կնոջ ժամանակաշրջան, որը տեւելու է կէս դար։
Գուցէ այդ միջոցին տղամարդիկ երբեմն խոհանոց մտնեն եւ կիսեն կնոջ հոգսը, որպէսզի կինը՝ կտրուելով սոխից ու հողկիթից, իր կեանքը աւելի լիարժէք ձեւով դրսեւորի։ Կարծում եմ «Անուն» ներկայացումը ո՛չ միայն մարդուն անուն տալու մասին է, այլ՝ նաեւ տարբեր երեւոյթներին, օրինակ, ի՞նչ բան է գաղտնազերծումը եւ խոստովանութիւնը ընկերների շրջապատում, ինչո՞ւ սեղանի կամ երեխաների մասին պիտի հոգայ միայն կինը, իսկ տղամարդը անհոգ զբաղուի միայն իր ակադէմական գործերով, եւ…ի՞նչ է լինում կնոջ հետ, երբ իր մայրական առաքելութիւնը հասնում է աւարտին, իսկ նա դեռ որպէս կին ի վիճակի է սիրել։
՞ԱԿՕՍ՞ 18.10.2017
ԾՈՎԻՆԱՐ Լոքմագյոզյան
