Սեղմիր
ՀԱՐՑԱԶՐՈւՅՑ ՔՆՆԱՐԿՈւՄ

Բնագավառի, առավել ևս հումանիտար ոլորտի առաջատարներից մեկը լինելը ծանր բեռ է: Պատասխանատվության զգացումը ստվերի պես հետևում է քեզ՝ ետ վարժեցնելով անհոգ ապրելու կենսակերպից: Անընդհատ այն անհանգստությունն է քեզ համակում, որ չլինի թե մինչ այս ստեղծածովդ արձանագրած բարձր նշաձողին զիջող աշխատանք ստեղծես: Այնու, որ նախկինում արածդ արդեն իսկ չափանիշ է, որն ինքնաբերաբար քո գործունեության հանդեպ համապատասխան ակնկալիքներ է ձևավորել: Ուզես, թե չուզես, ներսումդ ծվարած ինքնագործ ու ինքնագլուխ բարոյական թելադրանքը ստիպում է առանձնապես չշեղվել տվյալ սպասելիքների ուղեծրից: Եվ ահա, այդ սպասվածության տիրույթում են նաև ‹‹Թատերակետերի›› այս տարվա առաջին զրուցակցի՝ Սոնա Մելոյանի հոդվածները, որոնք աչքի են ընկնում գրչի սրությամբ ու պատկերավորությամբ և անհրաժեշտության դեպքում՝ վերլուծական դիպուկ նկատումներով: Ուստի առաջնախաղերի մասին նրա գրախոսականները հետաքրքիր են, նույնիսկ ‹‹ամենատոքսիկ›› ու չմահավանի հռչակ ‹‹վայելող›› թատերագետների համար:

ԱԶԳԱՅԻՆ ԻՆՔՆԱԳԻՏԱԿՑՄԱՆ ԹԵՄԱՆ ՀՐԱՏԱՊ ԵՄ ՀԱՄԱՐՈւՄ

Տիգրան Մարտիրոսյան - Դու էլ ինձ պես առնվազն վերջին 15 տարիների հայաստանյան խաղացանկին հետևում ես: Այդ ընթացքում հայ թատրոնն, ըստ քեզ, ի՞նչ տրանսֆորմացիաներ ու փոխակերպումներ է ապրել:

Սոնա Մելոյան – Առաջին հերթին կարծում եմ՝ պետք է նշել, այսօր արդեն միջին սերնդի տարիքային շեմը անցած այն երիտասարդ ռեժիսորնի մուտքը թատրոն, ինչը շատ բան փոխեց մեր թատերական կյանքում: Իհարկե դա պայմանավորված էր այդ ժամանակի առաջնահերթություններով, փառատոնային փոխշփումների, միջազգային վարպետության դասերի մասնակցության և տեխնիկական զարգացվածության հնարավորություններով: Սա անշուշտ իր հետքը թողեց, որակապես շատ բան փոխեց, որովհետև մեր այսօրվա լավագույն ներկայացումները ոչնչով չեն զիջում, երբեմն նույնիսկ գերազանցում են արտերկրի ներկայացումներին:

Տ.Մ. - Օրինակ Տաշքենդում, ֆորումի ընթացքում, Հայաստանը ներկայացնող ռուսական թատրոնի ‹‹Գարդենիա›› ներակայացումը (բեմադրող-ռեժիսոր՝ Գոռ Մարգարյան), եթե ոչ լավագույնը, ապա առաջատարներից մեկն էր:

Ս.Մ. – Այո, խաղաղօվկիանոսյան փառատոնի ընթացքում էլ, չնայած համաշխարհային թատերական դեմքերի մասնակցությանը, հանդիսատեսի և փառատոնի կազմակերպիչների ֆավորիտներից մեկը Հայաստանը ներկայացնող Համազգային թատրոնի ‹‹Փափլիկը›› ներկայացումն էր (բեմավորող-ռեժիսոր՝ Նարինե Գրիգորյան):

Տ.Մ. - Այլ հանգամանքներ չե՞ն նպաստել մեր թատերական կյանքի փոխաձևումներին:

Ս.Մ. - Երկրոդ հանգամանքը, որ նպաստել է մեր թատրոնում տեղի ունեցող խմորումների փոփոխությանը, դա փոքր ֆորմայի թրենդային դառնալն է: Չնչին բացառությամբ ամենահետաքրքիր իրողությունները տեղի են ունենում կամերային ֆորմատում: Սա նույնպես ժամանակի հետ կապված փոփոխություներից մեկն է: Երբ  դու բեմադրություն ես անում 600-800 տեղանոց դահլիճի համար, բնական է, որ ստիպված ես լինելու հասարակության լայն զանգվածի ճաշակի հետ էլ հաշվի նստել: Իսկ քանի որ մենք ստեղծագործելիս սիրում ենք հանդիսատեսին, կամ ընթերցողին ‹‹հարվածելով սթափեցնել››, և այն ադեկվատ ընդունող մշակութային սպառողը փոքրաքանակ է, այդ պատճառով ինտելեկտուալ արվեստի նմուշ հանդիսացող բարձրակարգ ներկայացումները փոքր դահլիճ ենթադրող կամերային տարածքներում են բեմադրվում: Թեև Գյումրու թատրոնի մեծ դահլիճում բեմադրվող տարատեսակ ներկայացումները նույնպես լեփլեցուն դահլիճներ են ունենում: Ընդ որում, ներկայացումների 70 տոկոսը թվում էր, թե կոմերցիոն հաջողություն չեն ունենա, բայց արի ու տես, երբ ներկայացումը բարձրորակ է լինում, պրոդուսերական ու մարքեթինգային ընդունված չափանիշներն անզոր են դառնում:

Մենք շատ ենք սիրում 

հանդիսատեսին ‹‹քացի տալ››

Տ.Մ. - Ինտուիցիաս ինձ հուշում է, որ երրորդ հանգամանքն էլ կլինի:

Ս.Մ. - Այո, երրրորդ հանգամանքն էլ կա. թատերական ինստիտուտի դիմագծի փոփոխությունը: Մոտ տասնըհինգ տարի առաջ, երբ մենք ԵԹԿՊԻ-ում դիպլոմային աշխատանքներ էինք դիտում, տեսնում էինք լավ առոգանությամբ գոռացող դերասաններ, իրենց սպառած ռեժիսորական լուծումներ և այլն, և այլն… Այժմ եվրոպական թատրոնը և ընդհանրապես համաշխարհային թատերագիտությունն նշում է, որ թատրոնը դարձել է ամենասինթետիկ արվեստը և սինթետիկ դերասան ասվածը տերմինի կարգավիճակ է ստացել, ներկայումս թատերականում հանդիպում են բազմաֆունկցիոնալ երիտասարդներ, ովքեր մարմնի տեխնիկայից ու վոկալից բացի տիրապետում նաև ինչ որ երաժշտական նվագարանների: Այս առումով Կրիմովը մի դիպուկ ձևակերպում ունի: Ասում է, երբ ռեժիսորը բեմադրական աշխատանքներ է պատրաստվում սկսել, պետք նկատի ունենա, որ հանդիսատեսի ձեռքին ‹‹Այ-Ֆոն -15›› մոդելի հեռախոս կա: Մշակույթի հետ առնչվող ՏՏ ոլորտի ներկայացուցիչներն էլ բազմախնդրության կարևորությունն են ընգծում: 15-20 տարի առաջ ստեղծված միայն կերպարների նստած դիրքով խոսք պարունակող պիեսները, եթե այդ ժամանակ դրական առումով ցնցում էին մեզ, այսօր դրանք արդեն նույնիսկ տաղանդավորագույն դերակատարների առկայության դեպքում ուղղակի չեն աշխատում:

Տ.Մ. - Իմ երիտասարդության շրջանի ինձ սերնդակից ռեժիսորների ձեռագիրը գոնե հասկանալի և բնորոշելի էր: Ներկայիս երիտասարդ ռեժիսորների թեմատիկ հետաքրքրությունները և գեղագիտությունը ընկալելի՞ են քեզ համար:

Ս.Մ. - Անկախ ամեն ինչից, միևնույն է՝ սա իրենց ժամանակն է:

Պատերազմն օպտիզմի տեղ

առանձնապես չի թողնում

Տ.Մ. - Դեմ չեմ, իրենցն իրենցն է, բայց ինչու՞ է նրանց ժամանակն այս աստիճան հուսալքված ու մահահոլով: Տարիքային հոգեբանության տեսանկյունից ինչ-որ բան խախտվա՞ծ է:

Ս.Մ. - Ես դա շատ լավ հասկանում եմ: Գիտես, վերջերս Նինա Մազուրի հետ էինք զրուցում և նա նույն մտահոգությունն էր հայտնում, նույնիսկ արձանագրում, որ պատերազմից հետո մենք այդ առումով շատ ավելի լավ վիճակում ենք՝ աշխարհի թատերական երիտասարդության հետ համեմատած: Մարդիկ, ովքեր քսան տարեկան են ու տեսնում են, թե ինչ է կատարվում աշխարհում և իրենք դեռ պետք է ապրեն այնտեղ, ինքնաբերաբար նրանց մեջ սրվում է կյանքի ողբերգական ընկալումը: Հատկապես, եթե իրենք բարեկեցիկ երկրից են, իրենց մանկուց հումանիզմի արժեքներով են դաստիարակել, բնականաբար մերժում են դրա հակապատկեր կյանքը: Ասածիս դրսևորումներից կարող ենք համարել ‹‹Ոսկե ծիրանի›› շրջանակում Սլավոնական համալսարանի անցկացրած պատմվածքի միջազգային երիտասարդական մրցույթը: Այդ պատմվածքների իննսուն տոկոսը ֆենթզի ժանրի էին: Այսինքն ներկայիս երիտասարդությունը մերժում է այս աշխարհը՝ նախընտրելով իր հորինած այլընտրանքայինը: Ու որքան էլ որ իրենց տարիքին բնորոշ են ակնարկածդ օպտիմիզմն ու էնտուզիազմը, այնուամենայնիվ, եթե տաղանդավոր անձնավորություն է, այսինքն՝ սովորականից շատ ավելի զգայուն, մարդասպանությունը օրինաչափություն դարձնող պատերազմական միջավայրում վատատեսությունն է նրան ավելի շատ համակելու:

Տ.Մ. - Ստացվում է, որ մենք գլոբալ հուսախաբության հետ գործ ունենք: Այդ համատեքստում կարո՞ղ ենք ասել, որ ‹‹զայրացած երիտասարդության›› էֆեկտի այլաձևն է գլուխ բարձրացրել:

Ս.Մ. - Հուսախաբության առումով համամիտ եմ քեզ հետ, բայց ‹‹զայրացած երիտասարդության›› հայ թատրոնի պարագայում այդքան էլ իրեն զգացնել չի տվել: Ավելի շատ ռեժիսորական ավագ սերնդի բեմադրություններում (Արա Ենջակյանի ‹‹Համլետը››, Հակոբ Ղազնչյանի ‹‹Քաջ Նազարը››, Արմեն Խանդիկյանի ‹‹Լորենցաչչոն›› և այլն…) են երևացել այդ զայրույթի նշանները: Բայց հետխորհրդային երկրների երիտասարդական ներկայացումները քիչ առաջ նշածդ ֆորումի ժամանակ, երբ դիտում ենք, դրանք հստակ սոցիալականացված ու քաղաքականացված բնույթ են կրում: Այսինքն այդ երկրների երիտասարդական թատրոնները բեմից էլ են արտահայտում իրենց քաղաքացիական դիրքորոշումը: Մեր երիտասարդական թատրոնին բնորոշ չի եղել և չէ դա: Եթե անգամ ինչ-ինչ առկայծումներ էլ լինում են, ապա շեքսպիրյան կամ այլ դասականի ստեղծագործության մեկնաբանումով են արտահայտում իրենց բողոքը:

Հայ երիտասարդ ռեժիսորը չունի

 սուր հարցադրումների կարիք:

Տ.Մ. - Ուրեմն խնդիրն առաջնահերթ դրամատուրգիակա՞ն է:

Ս.Մ. - Իհարկե: Եվ ես համոզված եմ, որ եթե ցանկությունը լիներ այդ խնդիրները բարձրաձայնելու, տվյալ տեքստը կծնվեր, գոնե վերբատիմ տարբերակով: Մեր երիտասարդական թատրոնն այդ սուր հարցադրումների պահանջարկը չի ներկայացնում:

Տ.Մ. Համարձակամտության դեֆիցիտ, որի պատճառը սեփական կարիերան փորձության ենթարկելու արկածախնդրությունից խուսափու՞մն է: Ավագ սերնդի գրեթե դասականի համարում ունեցող ներկայացուցչի կենսագրությունը, հասարակական կարծիքի տիրույթում նրա կերպարի հոգևոր կշիռը չինովնիկ կոչվածին զերծ կպահեն վերջինիս հանդեպ ոտնձգություններ ձեռնարկելուց:

Ս.Մ. - Բոլոր ժամանակների բանալ ճշմարտություն… Այդուհանդերձ, 21-րդ դարի կյանքի ռիթմը միջին և երիտասարդ սերունդների ռեժիսորենրին ‹‹ստիպեց›› շատ ավելի կարճ ժամանակահատվածում տիրապետել փեշակին և դառնալ պրոֆեսիոնալ: Օրինակ ԽՍՀՄ տարիներին, երբ քառասունհինգ տարեկան ռեժիսորներն իրենց դեռ հավերժ երիտասարդ էին համարում և ներկայացումը ստեղծելու համար մեկ կամ մի քանի տարիներ էին նախապատրաստվում, հիմա թե՛ տեխնիկապես, թե՛ ֆինանսապես այդ հնարավորությունը չկա:

Տ.Մ. - Թեմայի առումով ի՞նչ ես կարծում, այսօրվա մեր վիճակում, ո՞ր թեման ակտուալ կլինի ներկայացման համար, որը խիստ ներազդու կլինի:

Ս.Մ. - Պարզ է, որ առաջին թեման, որ բոլորիս մտքին կգա, դա պատերազմն է, թեև այսրոպեական սուր զգացողությունների մեծ սիրահար չեմ: Կարևոր թեմա եմ համարում ժողովրդի ինքնագիտակցման խնդիրը, որովհետև այն տպավորությունն ունեմ, որ մենք բոլորս հիմա հետվիրահատական թմրեցման ու ամնեզիայի մեջ ենք: Թեպետ, մյուս կողմից էլ, Արցախի հայաթափումից հետո կոմերցիոն ներկայացումների տոմսերի վաճառքը կտրուկ նվազեց: Բայց 2020թ քառասունչորսօրյա պատերազմից հետո կոմերցիոն ներկայացումներից բացի նաև չվաճառվող բեմադրությունների տոմսերն էին սպառվում: Թատրոնն իրոք կարող է նաև թերապևտիկ ազդեցություն ունենալ, որովհետև մարդն իսկապես ունի աշխարհի այս աստիճան դաժանության արհավիրքից գոնե մի քանի ժամով կտրվելու կարիքը:  Եվ անկասկած իրավացի էր Նիցշեն, երբ ասում էր, որ արվեստը մեզ տրված է իրականությունից չխելագարվելու համար:

Տ.Մ. - Հաշվի առնելով ինքնագիտակցման ճգնաժամի խնդիրը կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ ներկայումս անորոշության թեման նույնպես կենսունակ կլինի:

Ս.Մ. - Ժողովրդի ինքնագիտակցման մասին խոսելիս նկատի ունեմ անձանց անհատական կողմնորոշումը. թե ի՞նչ ենք մենք այս կյանքից ուզում, դեպի ո՞ւր ենք գնում: Ընդհանրապես հանրամատչելի փիլիսոփաները, երբ դադարեցին գոյություն ունենալ, աշխարահակարգի մեկնաբանման առաքելությունը հանճարեղ ռեժիսորները ստանձնեցին, հատկապես կինեմատոգրաֆում: Ամեն դեպքում այժմ մարդիկ ուզում են տեսենլ այնպիսի ներկայացումներ, որոնք կհավաստեն, որ այնուամնեայնիվ մարդկային հոգին չի վերացել: Կարծում եմ՝ մեր թատրոնը պետք է լուծի այդ խնդիրը:

Տ.Մ. - Ինձ թվում է մեր թատրոնը նման հարցերում ‹‹հանցագործ անհոգության›› սովորության իներցիայով միշտ ուշանում է: 2020թ-ից մոտ ութ ամիս հետո հետպատերազմական Հայաստանում գրեթե մեկ տարի սպասում էի մեզ բրեխթյան ապտակ հասցնող պատերազմական թեմայով ներկայացման: 2023-ին նոր ի հայտ են գալիս այդպիսի փորձ կատարող ներկայացումներ: Հիմա, երբ անորոշության թեմայով բեմադրություններ անելու պահն է հասունացել, երևի թե էլի մեկ-երկու տարի ուշացումով կլինեն այդպիսիք:

Ս.Մ. - Նորմալ է, եթե ողբերգական իրադարձությունից անմիջապես հետո չի ստեղծվում համապատասխան ներկայացում, որովհետև հապճեպ արվող այդպիսի ներկայացումները սովորաբար լինում են պաթոսային հագեցվածությամբ, երբեմն նաև սպեկուլյատիվ: Դիտում և հասկանում ես, որ մարդը դա արել է զուտ փող աշխատելու նպատակով. գիտի, որ միևնույն է՝ կգան ու լաց կլինեն:

Տ.Մ. - Այդուամենայնիվ, երեք տարին մի քիչ շատ չէ՞… Չէ որ մենք փաստում ենք կյանքի, կենսառիթմի արագացումը: Ժամանակի ուղեծրից դուրս չե՞նք ընկնում արդյոք:

Ս.Մ. - Տիգրան, կարելի՞ է ես քեզ հրեաբար հակադարձեմ՝ հարցիդ հարցով պատասխանելով:

Տ.Մ. - Ոչ միայն կարելի է, այլև անհրաժեշտ է:

Ս.Մ. - Առաջին արցախյան պատերազմից անցել է երեսուն տարի, մութ ու ցուրտ տարիներից անցել է նույնքան ժամանակ: Կարո՞ղ ես ինձ տասական արվեստի լուրջ ստեղծագործությունները թվարկել, թե՛ կինոյից, թե՛ թատրոնից այդ թեմաներով: Հայ արվեստագետն, ինչպես արձանագրեցինք, չի սիրում քաղաքականությունը քչփորել: Նրանում շատ լավ է զարգացած ինքնապահպանման բնազդը:

Տ.Մ. - Ու մենք դեռևս չենք ըմբռնում կամ էլ չենք կամենում հասկանալ, որ այդօրինակ ոչ սթափ ինքնապահպանման բնազդը մեզ անշեղորեն տանում է դեպի ինքնաոչնչացում:

Ս.Մ. - Համաձայն եմ, բայց այստեղ ամեն ոք Գրեբենշչիկովի ասածի պես. «ներիր, բայց այդ յուրահատուկը թող մեկ ուրիշը լինի», տրամաբանությամբ է առաջնորդվում:

Տ.Մ. – Ինչևիցե, նորից սերնդային հարցերին անդրադառնանք: Վաթսունի շեմն անցած, ԽՍՀՄ-ի օրոք ձևավորված ռեժիսորական ավագ սերնդի մտածողությունն ի՞նչ տեսակի հետաքրքրություն է հարուցում այսօր:

Ս.Մ. - Ինչպես Ստուրուան է սիրում ասել. «թատրոնական գործը երիտասարդների գործ է»: Բայց տարիների փորձն էլ ավագ սերնդին խիստ պրոֆեսիոնալ է դարձրել, և նրանց ներկայացումները, որպես կանոն, կուռ բեմադրություններ են լինում: Նրանք արդեն մասնագիտական բնավորություն են դարձրել շատ լուրջ թեմաներ բեմից հնչեցնելը: Այս ամենն իր տեսակի մեջ ունակ է հետաքրքրության առիթ լինելու:

Ներկայիս իրողությամբ

 ճաշակը գործի ութսուն տոկոսն է

Տ.Մ. -  Դրամատիկական և Կամերային թատրոններն ունենալով իրենց յուրահատուկ գեղագիտությունները, այսօր էլ, երբ արդեն ավելի քան կես դարի պատմություն ունեն, հավատարիմ հանդիսատեսի խնդիր կարծես թե չունեն:  Այնինչ մենք գիտենք, որ թատերական գեղագիտությունների կենսունակությունը սովորաբար 10-15 տարով է սահմանափակվում: Ի՞նչ ֆենոմենով կպայամանավորեիր այս երկու թատրոնների հանդիսատեսային երկարակեցությունը:

Ս.Մ. - Բոլոր դեպքերում այդ երկու թատրոններն ի սկզբանե իրենց նախանշած ‹‹մայրաքաղաքային թատրոնի›› նշաձողը պահպանում են: Երբեք չեմ տեսել Դրամատիկական և Կամերային  թատրոններում էժանագին ներկայացում: Կարող է ներկայացումը խնդրահարույց լինել, բայց չես կարող նրանց մեղադրել գռեհկամտության ու գավառամտության մեջ: Թող ինձ ներվի իմ սնոբությունը, բայց այս թատրոնների մի քանի տասնյակ տարիների տքնաջան աշխատանքի արդյունքում է, որ Երևանում ձևավորվել է կրթված հանդիսատեսի մի շերտ, որի համար այդ թատրոններում ներկայացում դիտելը ընտանեկան ավանդույթ է դարձել: Այդ հանդիսատեսը հպանցիկ տպավորություններ ստանալուց բացի նաև մտածելու առիթ ստեղծող մտքեր լսելու ակնկալիքով է գնում թատրոն:

Տ.Մ. - Իսկ կարո՞ղ ենք փաստել, որ այս թատրոնները նշածդ երկարամյա աշխատանքով հայ հանդիսատեսի բյուրգերական խավն են զտել ու դեպի իրենց գեղագիտական հայացքները կողմնորոշել:

Ս.Մ. - Այո, կարող ենք և դա շատ լավ է, որովհետև մշակութային քաղաքականության առումով առավել նախընտրելի է, որ ոչ թե հանդիսատեսն իր պահանաջարկի դրամարկղային լծակով ազդի թատրոնի վրա, այլև թատրոնն իր առաջարկով հղկի վերջինիս ցանկությունները: Թատերական զվարճանքը որևէ մեկը չի չեղարկել, բայց այն նույնպես պետք է ինտելեկտուալ բաղադրիչ պարունակի, որը մեր նշած հանդիսատեսի համար հանդուրժելի կլինի:

Տ.Մ. -  Եթե վերջին 15 տարիների մեր կատարողական փառատոներից (Հայ-Ֆեստ, Շեքսպիրյան, Մնջախաղի, Արմմոնո, Ներկայի վերականգնում, Սամիթ, Երիտասարդ ռեժիսորների, Թատրոն X) խոսենք, ո՞րն է ըստ քեզ նրանց օգտակար գործողության գործակիցը: Ինչո՞վ են նպաստում թատերարվեստի զարգացմանը:

Ս.Մ. - Ահռելի: Այդ հարցը տրվում էր փառատոների ստեղծման օրվանից: Ինչպես գովազդն է համարվում գործընթացի շարժիչ ուժը, այնպես փառատոնը՝ թատերական գործընթացների: Դա ինչ-որ տեղ դերասանական դպրոցի վրա ազդեց. միջազգային գործընկերի խաղին հետևելով հայ դերասանը համոզվեց, որ ինքը արտահայտչամիջոցային հավելումների կարիք ունի: Ի վերջո քանի ժանր, ոճ ու ֆորմա եկավ Հայաստան  փառատոների շնորհիվ: Օրինակ ‹‹Հայ Ֆեստը›› մատների թատրոնի ներկայացում բերեց, ինչին հաջորդեց Զարուհի Անտոնյանի ‹‹Ամպից պոկված հեքիաթ›› նույնատեսակ ներկայացումը: Մեր թատրոնները սովորեցին պրոեկցիայի հետ աշխատել: Մեր փառատոները աշխարհում ճանաչելի դարձրեցին հայ թատրոնը. մի քանի տասնյակ ներկայացումներ այս տարիների ընթացքում մասնակցել են արտերկրի հեղինակավոր փառատոների նաև մեր փառատոների ժամանակ ստացած հրավերների շնորհիվ: Տասնամայակներ շարունակ աշխարհը տարածաշրջանում միայն վրացական թատրոնն էր առաջատար համարում, հիմա պատկերը փոխվել է: Այժմ հայ թատրոնը ևս այդ որակավորումն ունի:

Տ.Մ. -  Վերջում կուզենայի թատերագիտության գլխավոր խնդրից, սերնդափոխության ճգնժամից խոսեինք: Թատերագիտական կրթությամբ ամենաներիտասարդ թատերախոսները 36-38 տարեկան են, այնինչ 22-23 պետք լինեին: Ինչպե՞ս ես տեսնում այդ հարցի լուծումը:

Ս.Մ.Այո՛, մեր թատերագիտության հիմնական խնդիրներից մեկն այն է, որ մարդիկ չեն ուզում դառնալ թատերագետ, ինչը ես շատ լավ հասկանում եմ: Ֆինանսատնտեսական հեռանկար չունի այդ մասնագիտությունը: Եթե ժամանակին տասնյակ տպագիր ամսագրեր կային և մարդիկ կարող էին այնտեղ երեսուն էջանոց թատերախոսական հրապարակել, այսօր այդ հնարավորությունը փաստացի գոյություն չունի և կարծես թե դրա պահանջարկն էլ առանձնապես մեծ չէ: Բացի այդ, եթե դերասանական բաժին ընդունվելիս ցանկալի է, բայց ոչ պարտադիր մշակութային էրուդիցիայի տեր լինելը (այստեղ առաջնայն անհարաժեշտությունը օժտվածությունն է), ապա թատերագիտականում դա նախապայման է: Թեև հասկանում եմ, որ թատերական քննադատությունը թատրոնի և հանդիսատեսի միջև եղած գլխավոր կամուրջն է, ինչը չէին գիտակցում իմ սերնդի որոշ թատերագետներ: Ներկայացման դիտման էին գնում, ոչ թե թատրոնի հանդեպ եղած սիրուց եկող պահանջով, այլ խրատատու ջարդարարի տրամադրվածությամբ:

Տ.Մ. -   Դե թատրոնով պետք է ապրես, որ այն էմպիրիկ վերլուծության ենթարկել կարողանաս: Ցավոք առավելապես թատրոնով զբաղվողներն են գերակշռում..

14.11. 2023  23:00

1569 հոգի